Dziecko nieprzeciętnie uzdolnione. Jak wcześnie rozpoznać predyspozycje?
Dzieci uzdolnione charakteryzują się wysokim poziomem rozwoju, tzn. potencjałem, który może przekształcić się w talent lub pozostać w stagnacji. Jedno na pięćdziesięcioro dzieci jest uważane za uzdolnione w taki czy inny sposób. Z drugiej strony, „cudowne dzieci” od najmłodszych lat przekraczają normy rozwojowe i wykazują się osiągnięciami o znaczeniu kulturowym.
Klasyfikacja dzieci uzdolnionych.
Chociaż nie istnieje jedna klasyfikacja, psychologowie wyróżniają pięć rodzajów uzdolnień.
- Uzdolnienia intelektualne.
Charakteryzują się większą spostrzegawczością, koncentracją i zdolnością do analizowania informacji. Dzieci te charakteryzują się wysokim ilorazem inteligencji, mają duże zdolności krytycznego myślenia i zazwyczaj są wybitnymi uczniami w zakresie jednego przedmiotu. - Uzdolnienia akademickie.
Wiążą się z doskonałą pamięcią. Uczą się łatwo i samodzielnie, ponieważ nauka jest dla nich zabawą. Na ogół są w stanie ukończyć kilka klas w ciągu jednego roku szkolnego. - Uzdolnienia twórcze.
Mogą przejawiać się w bogatej wyobraźni i nieszablonowym myśleniu. Szczególnym przypadkiem są uzdolnienia twórcze, czyli skłonności dzieci do rysowania, tańca, muzyki, poezji, aktorstwa i innych sztuk. - Uzdolnienia społeczne.
To obecność cech przywódczych, wysoki poziom empatii, intuicja, jasna charyzma. Dzieci te potrafią łatwo porozumiewać się z osobami w różnym wieku i często mają wrodzoną inteligencję emocjonalną, czyli wrażliwość na uczucia innych. - Uzdolnienia psychoruchowe.
Oznaczają zaawansowany rozwój fizyczny jak na swój wiek. Dzieci te od najmłodszych lat przejawiają zainteresowanie grami i sportem.
Jak rozpoznać uzdolnione dziecko?
Uzdolnienia są wynikiem złożonej interakcji między genetyką, edukacją i samorozwojem. W 50% przypadków szczególne zdolności dziecka ujawniają się w wieku 5 lub 6 lat i są w pełni rozwinięte do 8 roku życia.
Nie ma jednej metody, która pozwoliłaby precyzyjnie określić, czy dziecko jest uzdolnione, czy nie. Jedynym sposobem na rozpoznanie uzdolnień u dziecka w domu jest obserwacja, w jaki sposób spędza ono czas i jakie tematy wywołują w jego oczach entuzjazm, a także pomoc w poszukiwaniu siebie w różnych rodzajach aktywności. Oto kilka czynników, które mogą świadczyć o tym, że dziecko jest uzdolnione. Kryteria te nie są obligatoryjne. Niekiedy mogą się pojawić spontanicznie.
- Wczesny rozwój. Dzieci uzdolnione często uczą się mówić, czytać i pisać wcześniej niż inne dzieci.
- Optymalna koncentracja i pamięć. Jeśli dziecko potrafi zapamiętać wiersze, piosenki i fakty, które je interesują, może być uzdolnione.
- Umiejętność sprawnego posługiwania się językiem. Dzieci zdolne często mają większy zasób słownictwa niż ich rówieśnicy. Z łatwością dodają nowe słowa do swojego słownictwa i umiejętnie je wykorzystują.
- Szybkie myślenie. Dzieci uzdolnione bardzo wcześnie uczą się myślenia hipotetycznego i abstrakcyjnego. Mają tendencję do doskonalenia gier i znajdowania pomysłowych sposobów rozwiązywania problemów.
- Ogromna wyobraźnia. To, jak i czym bawi się dziecko, może być także wskaźnikiem jego uzdolnień. Uzdolnione dzieci mają tendencję do wymyślania całych światów, historii z niebanalnym zwrotem akcji i bezinteresownie przeobrażają się w bohaterów swoich fantazji.
- Zainteresowania poznawcze. Dzieci uzdolnione mogą być bardziej zainteresowane głębszymi tematami niż ich rówieśnicy. Jeśli dziecko wykazuje długotrwałe i uporczywe zainteresowanie jakimś tematem lub czynnością i nie zadowala się zwykłymi odpowiedziami, ale z zapałem dąży do sedna sprawy, może to być oznaką uzdolnienia.
Identyfikacja uzdolnień u dziecka nie powinna być celem samym w sobie, ale można pomóc mu odkryć jego potencjał. Można to zrobić, zachęcając do rozwijania swoich zainteresowań, nawet jeśli nie wydają się one wartościowe. Dziecko, które lubi wymyślać słowa, które nie istnieją, może w przyszłości zostać wybitnym lingwistą, a dziecko, które uwielbia rysować wzory w zeszytach szkolnych, może zostać wspaniałym projektantem.
